Reflectie

In een LinkedIn collumn over het je laten meeslepen door systemen gaat psycholoog Danny Mullenders in op het “je niet laten kiezen” maar mee leren bewegen tussen tegenpolen. Dat heeft alles te maken met cultuurdwang als tegenstelling tot het breder kijken dan de eigen omgeving.
Als bijdrage aan de brainstorm over het leerlingenvervoer een nadere uitwerking.

Aanbesteding in het leerlingenvervoer

Een voorbeeld van botsing van culturen is de aanbesteding in het leerlingenvervoer. Een professioneel slim gevecht tussen aanbestedingsspecialisten voor vervoerders en bij gemeenten. Vaak modelmatig en voor een groot deel op papier.
Rete spannend. De euforie bij het winnen op punten en binnenhalen van het werk.
Het gevolg is een steeds toenemende efficiëntie, toegenomen controle mechanismen en een vervoerder die moeite heeft met het in de praktijk brengen van dit efficiënte model, omdat de werkelijkheid complex en weerbarstig is.
De effecten op de werkvloer:
Toename van werkdruk -> afnemende chauffeurs aantallen -> toenemende werkdruk -> afnemen van vertrouwen en psychosociale veiligheid op de werkvloer -> steeds terugkomende vergelijkbare calamiteiten. Niet lineair en niet perse in deze volgorde Twee jaar geleden maakte ik over die effecten crisis in het leerlingenvervoer met uitleg vanaf 5´14¨.

Omstandigheden op de werkvloer leiden tot calamiteiten die een chauffeur, goed beschouwd, nauwelijks zijn aan te rekenen. Als een chauffeur wel wordt bestraft voor wat wordt gezien als een fout, wordt de animo om in de bedrijfstak te blijven nog kleiner. Terwijl het een prachtig vak is, als het goed gaat. De interactie met leerlingen, waar nodig samen met een begeleider en de dagelijkse uitdaging - samen met de planning - om op tijd te rijden.
Als een chauffeur melding doet van problemen op de bus, die hij in zijn eentje niet aan kan, hoe lang duurt het dan voor hij ontlast wordt door het inzetten van begeleiding op de bus? Zodat een escalatie in de kiem kan worden gesmoord. Een dag? Een week? Hoe serieus wordt zijn/haar melding genomen? Voelt de chauffeur wel voldoende vertrouwen om aan de bel te trekken?

Deeloplossingen

Er worden deeloplossingen bedacht voor het chauffeurs tekort. Touringcars met begeleiding, Zelfstandig naar school. Ouders meer zelf verantwoordelijk voor vervoer. Past dat bij alle leerlingen en alle ouders? Welke druk wordt er daarmee uitgeoefend en wat doet dat met de leerling en de thuissituatie? Wat betekent het ook voor de overgebleven taxibusritten? En voor een optimaal leervermogen?

Kortom hoe is de veiligheid van de leerling geborgd in optredende onverwachte situaties in alle vormen van vervoer? Luisteren we goed naar het verhaal van de leerling en de ouder of tuigen we een hokjessysteem op. Gelijk behandelen in gelijke gevallen betekent ook ongelijk behandelen in ongelijke gevallen. Dat vraagt buiten de eigen cultuur treden en een luisterend oor.

Perspectief

Botsende culturen tussen aanbestedingen en de dagelijkse complexe praktijk van leerlingen, chauffeurs, ouders en scholen. Tijd om echt bij elkaar op bezoek te gaan, te luisteren naar en leren van elkaars ervaringen. Dat vraagt reflectie op de eigen positie en buiten de eigen cultuur kunnen kijken. In plaats blijven hangen in vierkante en ronde cultuurpatronen. visualisatie bron: Troika,

Jeugdzorg en onderwijs

Hoe verhalen er toe doen en verhelderend kunnen werken. Sharon Stellaard schreef een prachtig proefschrift over Boemerangbeleid. Over aanhoudende tragiek in passend onderwijs en jeugdzorgbeleid

Om de impasse te doorbreken wordt het concept chronologisch beleidsbesef voorgesteld. Chronologisch beleidsbesef impliceert het vergaren van een chronologisch overzicht van de voornaamste ingrepen in een beleidsveld, de redenen daarvoor, de uitwerking daarvan en een intensieve reflectie op, om te komen tot een dieper besef van dat causale geheel. Chronologisch beleidsbesef kan vervolgens een rationeel gesprek over irrationele − want geïnstitutionaliseerde − beleidsdimensies, tussen de partijen in een beleidsveld helpen ondersteunen.

Dit onderzoek voorziet in zo’n chronologisch beleidsoverzicht. Daardoor groeit het besef dat er op symptomen wordt gereageerd. En bovendien dat voor de bestrijding daarvan wordt gegrepen naar oplossingen die daarvoor eerder ineffectief bleken te zijn. Reflectie daarop en het voeren van gesprekken daarover is sterk aan te bevelen. Omdat disfunctionele beleidspatronen zich, zonder deze bewustwording, naar waarschijnlijkheid zullen herhalen.

KLokkenluider Jason Bhurgwandass maakte kennis met een herhalend disfunctioneel beleidpatroon en trok zich enorm teleurgesteld terug. Goede mensen worden vermalen door de overheidsbureaucratie!
Herhalende disfunctionele beleidspatronen leiden ook tot herhalende situaties en veiligheidsrisico’s op de werkvloer, waar chauffeurs dagelijks mee te maken hebben.
Aansluitend bij Danny Mullender Een cultuurgroep denkt en besluit. Niet het individu binnen de groep!
Harrie’s (bron Danniëlle Braun) worden in het leerlingenvervoer onvoldoende gezien en serieus genomen.

Complexiteit

Hoe gaan leiders om met complexiteit in het leerlingenvervoer met focus op het gezamenlijke primaire DOEL: Het bieden van psychosociale veiligheid op school en ook in het vervoer aan (V)SO leerlingen. Zodat leren veel meer wordt dan overleven.
Als illustratie voor een nieuw boek van Michael Hein ‘Shifting towards unorthodoxy’ maakte Virpi Oinonen voor de situatie in de zorg een zeer verhelderende verhalende cartoon hoe om te gaan met complexiteit

Conclusie.

Het hoeft niet minder of perfect, het kan wel altijd beter, samen effectiever. En gezamenlijke wijsheid heeft de voorkeur boven uitmuntende slimheid binnen een beperkte afgebakende cultuur. Het is het verschil tussen steeds terugkerende problemen op de werkvloer en het ontstaan van goede voorbeelden die er toe doen. En, een strijd levert altijd verliezers op die ook kostbaar mens zijn!

Roelof Veenbaas

In een complexe wereld herkennen van patronen, vragen over oorzaken stellen en samen werken aan positieve toegankelijkheids rechten, vanuit mijn achtergrond als biomedisch ingenieur werkzaam aan de veiligheid van toegankelijk vervoer. Fouten maken is menselijk, maar ik wil ook leren van Eric Hollnagel (Synesis), Edgar Schein (Humble Inquiry), Todd Conklin en vele andere SafetyII reuzen, om vooral veilig te falen. - Reacties graag via de knoppen.