This post is also available in: English (Engels)
Uit internationale literatuur blijkt dat de sterkte van een rolstoel (de botsproef) niet het meest belangrijk is voor veilig vervoer. Het juiste gebruik van gordels en vastzetsystemen in combinatie met de rolstoel en de (unieke) inzittende zijn minstens van even groot belang. Veiligheidsproblemen in het rolstoel(taxi)vervoer vragen om een gezamenlijke aanpak van alle betrokken partijen. Kijken vanuit het risico perspectief van de rolstoelinzittende en zijn/haar vervoersomgeving.
Helaas zien we een toenemende tendens bij fabrikanten van rolstoelen en van vastzetsystemen om de eigen productaansprakelijkheid belangrijker te vinden dan het samen oplossingen zoeken voor veiligheidsproblemen. In zijn huidige vorm is de Code-VVR onder het motto “vervoer veilig of vervoer niet” voornamelijk gericht op het beperken van eventuele aansprakelijkheid voor taxibedrijven.
Dit valt vooral op bij inhoudelijke vergelijking van de Code-VVR met bijvoorbeeld de internationaal veel gebruikte “Best Practice Guideline: opens in a new windowTransportation of People Seated in Wheelchairs” en/of beknopte samenvattingen zoals de “ opens in a new windowRide Safe” brochure.
Deze opstelling maakt het vinden van noodzakelijke oplossingen in de vorm van een rolstoel op maat steeds moeilijker. Met name voor mensen met een dermate beperking (dat zij geen gebruik kúnnen maken van een ISO 7176-19 rolstoel). Het maakt het werk van hulpmiddel adviseurs en aanpassingstechnici op dit gebied lastig tot vrijwel onmogelijk.
Ongeval A58
Als voorbeeld schets ik een onveilige situatie en hoe aansprakelijkheidsproblemen een echte oplossing in de weg staan. Er is in april 2011 een dodelijk ongeval op de A58 geweest, waarbij de verantwoordelijkheid van de chauffeur voor de gordeldraagplicht in het geding was.
In plaats van gezamenlijk het ongeval te analyseren en te zoeken naar gezamenlijke oplossingen, is er nu door het platform Code VVR gekozen voor het beperken van de aansprakelijkheid, door alleen nog gecrashteste rolstoelen te accepteren in het vervoer.
Taxibedrijven beperken daarmee nu hun aansprakelijkheid ten koste van het Onbeperkt Meedoen.
Het ongeval op de A58 heeft niet geleid tot een oplossing. Er is nog geen goed alternatief beschikbaar voor door hun lengtegroei beperkte rolstoelpassagiers, waarbij een standaard driepuntsgordel niet goed past. Daarmee is een juist gebruik van de veiligheidsgordel niet mogelijk. Er kan ontheffing worden aangevraagd van de gordeldraagplicht bij het CBR. Het niet dragen van een gordel leidt echter tot een veel groter risico. Dat begint al bij gewone voertuigbewegingen zoals bochten nemen, remmen of een noodstop maken. Door de ontheffing is dit risico uitsluitend bij de rolstoelgebruiker neergelegd.
De rolstoelpassagier is onmachtig om een oplossing te forceren in het woud van aansprakelijkheden.
Een oplossing in de vorm van een goedgekeurde (speciale) veiligheidsgordel in de rolstoel, komt niet van de grond. Rolstoelfabrikanten willen geen aanpassing van hun rolstoel, vastzetsysteem fabrikanten willen niet verantwoordelijk zijn voor andere veiligheidsgordels dan hun eigen systeem. Uiteindelijk is de rolstoelpassagier de dupe en is het veiligheidsprobleem niet opgelost.
Dat kan anders
Bijzonder is wel dat in de VS, het land dat in de volksmond bekend staat om z’n claim- en aansprakelijkheidscultuur, er opens in a new window een bloeiende onderzoekstak op het gebied van veilig rolstoelvervoer is. En dat de veiligheidsgordel in de rolstoel dáár wel van de grond komt! Daar is een sterke positie van de Veterans Administration en duidelijke focus op de toegankelijkheid voor mensen met een beperking via de ADA (Americans with Disability Act) debet aan. De RESNA besteedt veel aandacht aan opleiding en acreditering van professionals bij het verstrekken van rolstoelen. Onder andere op het gebied van veilig rolstoelvervoer.
De opens in a new windowRehabilitation Engineering and Assistive Technology Society of North America (RESNA) heeft een opens in a new window position paper geschreven over rolstoelen die gebruikt worden als zitplaats in het vervoer. Met name de case studies (Beth en Dan) geven een duidelijk beeld van juist gebruik van een veiligheidsgordel als onderdeel van de rolstoel. Hoe daarmee een aantal problemen goed oplosbaar zijn.. Dat werkt beter dan de instructie voor de chauffeur in de opens in a new windowCode VVR (SFM) (vetgedrukte deel door mij geaccentueerd):
“De gordel wordt op de juiste manier gebruikt als hij de kortste weg over de schouder en om de heup volgt en op de heup rust. Waar mogelijk is dit onder de armleuningen door. De armen worden vrijgelaten en de gordel dient aan het vastzetsysteem bevestigd te zijn, niet aan de rolstoel.”
Dat “waar mogelijk” houdt bij een crash een behoorlijk veiligheidsrisico in. Je wil dan echt geen gordel over je buik hebben lopen omdat die over de armleuningen is bevestigd.
Hoe een van de oplossingen voor een rolstoel op maat eruit zou kunnen zien is te lezen in de opens in a new windowgastblog op Troost Over Leven.
